الزام به انفاق

در مورد نفقه و نحوه و شرایط آن بحث های بسیاری وجود دارد که یکی از این موارد، الزام به انفاق است.

الزام به انفاق به چه معنا است؟

الزام به انفاق به معنای تعهدی اخلاقی و قانونی است

که افراد را نسبت به پرداخت نفقه افراد نزدیک مکلف می کند.

به این معنی که تامین زندگی افرادی که توانایی تامین معاش خود را ندارند، بر عهده ی افراد نزدیک وی می باشد.

چه كسانی ملزم به انفاق به یكدیگرند؟

ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی

در روابط بین اقارب فقط اقارب نسبی و در خط عمودی اعم از صعودی و یا نزولی ملزم به اتفاق یکدیگرند.

اقارب نسبی در خط عمودی صعودی عبارتند از: پدر، مادر، جد پدری و جد مادری تا هر اندازه بالا بروند.

اقارب نسبی در خط عمودی نزولی عبارتند از: فرزندان و اولاد آن ها تا هر اندازه پایین برود.

اقارب سببی و همچنین اقارب نسبی در خط اطراف مثل خواهر و برادر ملزم به انفاق یکدیگر نیستند.

اقارب رضاعی ملزم به انفاق یکدیگر نیستند.

در رابطه بین سرپرست و فرزند تحت سرپرستی نیز رابطه ی دو سویه ی انفاق وجود دارد

اما فرزند متولد از روش اهدای جنین مکلف به انفاق ابوین خود نیست.

فرزند متولد از تلقیح مصنوعی مستحق نفقه است.

اگر دختری از شوهر کردن امتناع کند و به خواستگاران شایسته ی خود پاسخ رد بدهد،

این اقدام استحقاق او را بر نفقه گرفتن از بین نمی برد.

صرف گذشتن سن فرد از 18 سال نافی استحقاق وی نسبت به نفقه نیست.

چه کسانی مستحق دریافت نفقه هستند؟

ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی

کسی مستحق نفقه است که ندار بوده و نتواند به وسیله اشتغال به شغلی وسائل معیشت خود را فراهم سازد.

برای اینكه فردی بتواند از خویشان خود در خط مستقیم نفقه بخواهد باید اثبات كند كه :

1- دارایی كافی ندارد.

2- به وسیله كار كردن هم نمی تواند امرار معاش كند.
دو مفهوم نداری و ناتوانی بیشتر جنبه عرفی دارد و دادگاه برای تفسیر این دو عنوان اختیار گسترده ای دارد.

ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی

کسی ملزم به انفاق است که متمکن از دادن نفقه باشد یعنی بتواند نفقه بدهد بدون اینکه از این حیث در وضع معیشت خود دچار ‌مضیقه گردد.

برای تشخیص تمکن باید کلیه تعهدات و وضع زندگانی شخصی او در جامعه در نظر گرفته شود.

ماده ۱۱۹۹قانون مدنی

نفقه اولاد بر عهده پدر است. پس از فوت پدر یا عدم قدرت او به انفاق به عهده اجداد پدری است،

با رعایت الاقرب‌ فالاقرب؛ در صورت ‌نبودن پدر و اجداد پدری و یا عدم قدرت آن ها نفقه بر عهده مادر است.
هر گاه مادر هم زنده و یا قادر به انفاق نباشد با رعایت الاقرب فالاقرب به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری واجب‌النفقه است.

و اگر چند نفر از ‌اجداد و جدات مزبور از حیث درجه اقربیت مساوی باشند، نفقه را باید به حصه متساوی تادیه کنند.

ماده ۱۲۰۰ قانون مدنی

نفقه ابوین با رعایت الاقرب‌ فالاقرب به عهده اولاد و اولادِ اولاد است.

ماده ۱۲۰۱ قانون مدنی

هر گاه یک نفر هم در خط عمودی صعودی و هم در خط عمودی نزولی اقارب داشته باشد که از حیث الزام به انفاق در درجه مساوی‌ هستند نفقه او را باید اقارب مزبور به حصه متساوی تادیه کنند.

بنابراین اگر مستحق نفقه پدر و مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید پدر و ‌اولاد او متساویا تادیه کنند

بدون این که مادر سهمی بدهد و همچنین اگر مستحق نفقه مادر و اولاد بلافصل داشته باشد نفقه او را باید مادر و اولاد ‌متساویا بدهند.

ماده ۱۲۰۲ قانون مدنی

اگر اقارب واجب‌النفقه متعدد باشند و منفق نتواند نفقه همه آن ها را بدهد اقارب در خط عمودی نزولی مقدم بر اقارب در خط عمودی‌ صعودی خواهند بود.

ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی

در صورت بودن زوجه و یک یا چند نفر واجب‌النفقه دیگر، زوجه مقدم بر سایرین خواهد بود.

ماده ۱۲۰۴ قانون مدنی

نفقه اقارب عبارت است از مسکن و البسه و غذا و اثاث‌البیت به قدر رفع حاجت با در نظر گرفتن درجه استطاعت منفق.

ماده ۱۲۰۵ قانون مدنی

در موارد غیبت یا استنکاف از پرداخت نفقه، چنانچه الزام کسی که پرداخت نفقه بر عهده اوست ممکن نباشد

دادگاه می تواند با مطالبه افراد واجب النفقه به مقدار نفقه از اموال غایب یا مستنکف در اختیار آن ها یا متکفل مخارج آنان قرار دهد

و در صورتی که اموال غایب یا مستنکف در اختیار نباشد همسر وی یا دیگری با اجازه دادگاه می توانند نفقه را به عنوان قرض بپردازند و از شخص غایب یا مستنکف مطالبه نمایند.

ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی

زوجه در هر حال می‌ تواند برای نفقه زمان گذشته خود اقامه دعوی نماید و طلب او از بابت نفقه مزبور طلب ممتازه بوده و در صورت‌ افلاس یا ورشکستگی شوهر زن مقدم بر غرما خواهد بود، ولی اقارب فقط نسبت به آتیه می‌توانند مطالبه نفقه نمایند.

الزام به انفاق دارای موارد و پیچیدگی های خاصی است

در صورتی که به مشاوره نیاز داشتید، می توانید از مشاوره رایگان وکلای گروه وکیل خانواده بهره ببرید.