وضعيت حقوقی كودك آزمايشگاهی ( بخش اول )

بروز رسانی 1401/04/16

وضعيت حقوقی كودك آزمايشگاهی ( بخش اول )

بررسی حقوق غیر مالی کودک آزمایشگاهی

وضعیت حقوقی کودکان آزمایشگاهی

تعریف جنین

تعریف جنین از نظر فقهی:

جنین در لغت به معنای پوشاندن چیزی از حواس است و به فرزند در شکم مادر از آن رو که پوشیده و پنهان است جنین گفته می شود
تعریف جنین در علوم زیستی به موجود حاصل از لقاح از سه تا هشت هفتگی رویان و پس از هشت هفتگی تا زمان تولد جنین گفته می شود.
در قرآن مراحل شکل گیری و تکامل جنین چنین یاد شده : نطفه، علقه، مضغه، تشکیل شدن استخوان ،پوشانده شدن استخوان با گوشت و دمیده شدن روح در جنین

انواع لقاح :

لقاح طبیعی و لقاح مصنوعی

لقاح طبیعی :
لقاح در انسان که از ترکیب تخمک واسپرم حاصل می شود که زن بدون هرگونه مشکلی باردار می شود که اصطلاحاً به آن بارداری طبیعی گفته می شود .

لقاح مصنوعی :

در زوج هایی که علی رغم زندگی جنسی منظم و محافظت نشده در مدت یک سال نمی توانند بچه دار شوند ناباروری تشخیص داده می شود و از طریق تلقیح مصنوعی مثل ivf یا zift یا ghftیا icsi صاحب فرزند می شوند .

مفهوم کودک ازمایشگاهی :

با توسعه روز افزون علم ژنتیک و دستاوردهای علمی که در زمینه ناباروری پا به عرصه ظهور نهاده اند یکی از مباحث مهم این پیشرفت علمی در زمینه ای به کا رگیری روش های نوین باروری با کمک تلقیح مصنوعی که متقاضیان زیادی دارد در این مقاله ما تصمیم به توضیح مسائل پزشکی پیرامون لقاح مصنوعی نداریم بلکه سعی ما بر این است تا وضعیت حقوقی کودکان ازمایشگاهی بپردازیم.

مقصود از کودک آزمایشگاهی کودکی است که بخشی از مر احل تکامل جنینی اش را هر چند کوتاه در محیط آزمایشگاه سپری شده و از راه تلقیح مصنوعی متولد می شود از لحاظ حقوقی احکام خاصی بر او صدق می کند یکی از این حقوق حق غیر مالی است .

ابتدا تعریفی از حق غیرمالی بیان کنیم:

حقوقی هستند که ارزش اقتصادی نداشته و قابل معاوضه با مال نیستند مثل ابوت و نبوت و نسب و… .

تعریف نسب :

در اصطلاح حقوقی عبارت است از رابطه خویشاوندی بین دو نفر یکی از نسل دیگری یا فرد از نسل شخص ثالثی باشند.

انواع نسب در قانون مدنی :

نسب مشروع – نسب ناشی از شبهه – نسب ناشی از زنا – نسب ناشی از تلقیح مصنوعی

موضوع بحث ما احکام حقوقی تلقیح مصنوعی می باشد پس ما از مطرح کردن توضیحات پیرامون سایر انواع نسب در این مقاله خودداری می کنیم.

تلقیح مصنوعی هرگاه زن و شوهری به طریق عادی و طبیعی صاحب فرزند نشوند و مرد نیز عقیم نباشد ممکن است تلقیح مصنوعی با نطفه شوهر انجام شود که طفل متولد از آن ملحق به صاحب نطفه یا پدر خواهد بود.

در حقوق موضوعه من جمله ماده 957 قانون مدنی اعلام می دارد حمل از حقوق مدنی متمتع می گردد مشروط بر اینکه زنده متولد شود ولی مساله ای که به ذهن می رسد این است که آیا کودک آزمایشگاهی پس از انعقاد نطفه و مادام که به رحم منتقل نشده است میتواند به موجب ماده 957 قانون مدنی از حقوق مدنی متتمع شود یا خیر؟ با در نظر گرفتن منظور قانون گذار میتوان نطفه منعقد شده ای که هنوز به رحم مادر منتقل نیافته است را متمع از حقوق مدنی دانست چراکه شناخت حقوق مزبور برای نطفه ترکیب شده به عنوان یک انسان بالقوه است اعم از انکه ترکیب و تشکیل او در خارج یا در خارج رحم باشد.

در مسئله تلقیح مصنوعی از منظر قانونی چه کسی مادر طفل است؟

1-مادری که فقط حمل جنین را برعهده داشته است: در این مورد زن صاحب تخمک مادر قانونی طفل است و نسب کودک ثابت است.
2-مادر هم صاحب تخمک است و هم جینین را حمل نموده است در اینجا مادر، مادر قانونی است و کودک به وی ملحق است.
3-پرورش نطفه در لوله آزمایشگاهی: چون نطفه از خود مرد و زن گرفته شده و فقط پرورش آن در آزمایشگاه انجام شده است فرزند ملحق به صاحبان نطفه است و کودک قانونی آنها است و تمام حقوق کودک طبیعی را داراست.
4-گرفتن نطفه مرد و انتقال به رحم همسرش: این مورد هم چون نطفه متعلق به بیگانه نیست و در رحم همسر مرد قرار می گیرد فرزند موجود منتسب به زوجین و دارای تمامی حقوق طبیعی و مدنی است .

این جنین متعلق به زن و مردی است که از آنها نشات گرفته است و طبعا چنانکه فرزند حقیقی است فرزند حقوقی آنها هم می باشد به آنها محرم است از آنها ارث می برد و تمام موارد حقوقی که ولی یک فرزند نسبت به اولاد خود ملزم به رعایت است مرد صاحب اسپرم مسئول ان می باشد و انفصال اسپرم از صاحب نطفه و انتقال آن به زن ثالث موجب انفصال حق و حقوق نمی گردد چنان که اگر طفلی را والدینش سر راه بگذارند یا به پرورشگاه بدهند رابطه قطع نمی گردد این جا نیز چنین خواهد بود .

نکاح

در صورتی که معتقد باشیم در مادر طفل دارای دو مادر است یک مادری که تخمک متعلق به اوست و مادری که فقط جنین را حمل می کند به لحاظ وجود رابطه ی مادری بین طفل با زن صاحب تخمک و همین طور بازن صاحب رحم و حکم ممنوعیت نکاح بین شخص با مادر مندرح در بند یک ماده 1045 قانون مدنی نکاح بین طفل با هر دو زن به سبب وجود رابطه ی مادری ممنوع است .

نکته قابل توجه دیگر این است که کودک از مایشگاهی در مواردی که مادر قانونی وی مشخص می گردد علاوه بر ممنوعیت نکاح با وی با اقارب نسبی و خواهران خود ممنوعیت نکاح دارد و در مورد کسانی که از طریق رضاعی به آنها منتسب می گردد نیز همین حکم جاری است .

قرابت رضاعی

رضاع در لغت به معنی شیرخوردن است شرخوردن طفل از زنی که مادر طبیعی و نسبی او نیست با شرایطی که قانون مقرر داشته است ایجاد یک نوع رابطه ی خویشاوندی می کند که آن را قرابت رضاعی می گویند .

قرابت رضاعی ویژه حقوق اسلام و کشور های اسلامی است و در حقوق غرب وجود ندارد .

وضعيت حقوقی كودك آزمايشگاهی ، یكی از پدیده های دانش جدید ، نوزادی بود كه چندی پیش در انگلستان چشم به جهان گشود و در رسانه های گروهی ، كودك آزمایشگاهی نام گرفت .

این انسان كه قسمتی از راه پیدایش خود را در خارج مسیر طبیعی پیموده است از تركیب نطفه زن و شوهری در خارج رحم و پرورش آن تا مدت معینی در داخل لوله آزمایشگاهی و سپس انتقال آن به رحم مادر ، پا به عرصه هستی گذارده است .

سایت وکیل خانواده مطلبی آماده کرده است که اکنون در اختیار شما قرار دارد :

در شرع مقدس اسلام برای هر فعلی از افعال انسانها حکمی هست .

وضع حقوقی و احکام فقهی کودکان آزمایشگاهی از جمله مسایل نوظهورفقهی است .

که فرا روی جامعه حقوقی قرار گرفته است. این گروه از حیث مسایل کیفری مربوط به جنین تا پیش از انتقال به رحم مشمول مجازاتهای سقط جنین نیستند؛

چون عنوان انسان زنده بر آنها صدق نمیکند.

جنین آزمایشگاهی با دارا بودن دو شرط :

1 – موجود بودن 2 – زنده متولد شدن و در بحث ارث و وصیت، علاوه بر شروط مذکور، اگر مانعی برای ارث نباشد، از کلیه حقوق خود بهره مند میشود.

از نظر نسب کودک آزمایشگاهی ملحق به صاحبان نطفه است و چون در شمار اقربای نسبی است، از حیث نفقه و محرمیت و رضاع و ممنوعیت نکاح با اقارب نسبی مشمول احکام آنها است.

ولایت قانونی این کودک برعهده ی پدر و جد پدری است وحضانت تا 7 سالگی با مادر و پس از آن با پدر است.پژوهش حاضر به بررسی وضعیت حقوقی کودکان آزمایشگاهی از چندین جنبه ی مهم ازجمله، نسب و توارث و درستی تولد و سایر موارد بر اساس دیدگاه فقه اسلامی می پردازد.

منبع

در اين مطلب با همت وکیل دعاوی خانواده مسائل مربوط به موضوع مذكور را ذيلاً بررسی می كنيم .

مسائل این مقاله در دو گفتار بحث می شود :

نسب ، حقوق ارث و وصیت

در مطلب بعدی ادامه این موضوع را در : وضعیت حقوقی کودک آزمایشگاهی ( بخش دوم ) مورد بررسی قرار می دهیم .

این مطلب را نیز می توانید مطالعه بفرمائید : لقاح مصنوعی از دیدگاه حقوقی